सणवार असले की सगळीकडे आनंदी, प्रसन्न वातावरण असतं. गुढीपाडव्यापासून चाहूल लागते ती श्रीराम नवरात्राची. घरोघरी, आपल्या अवतीभवती असलेल्या मंदिरात नऊ दिवस रामरक्षेचे सूर,मारुती स्तोत्र,हनुमान चालीसा आणि त्याच्या सोबतीला आरती असं सगळं ऐकतांना मन कायमच वेगळ्या विश्वात रममाण होतं पण गेल्या वर्षीपासून आपण हे सगळं हरवून बसलो की काय असं होत असतांना ह्या माध्यमातून काही प्रमाणात का होईना आपण आपले सण,उत्सव साजरे करतोय. प्रतिकात्मक का होईना पण परंपरा आणि संस्कार हेच आपल्याला आपल्या पूर्वजांनी दिले आणि त्यावर आपण नियमित चालत आहोत. नृत्य, कीर्तन, प्रवचन,भजन ह्याने जन्मोत्सवाचा आनंद खऱ्या अर्थाने साजरा होत असला तरी आज ह्या माध्यमातून आपले सण साजरे करतांना काही क्षण आनंद आणि उत्साह प्रदान करणारे ठरले आहे. नकारात्मकतेच्या गर्दीत ही सकारात्मकता खूप प्रसन्नता आणि आल्हाददायक आहे. अशा हिंदूंच्या मुख्य धार्मिक सणांमध्ये म्हटल्या जाणा-या आरत्या या त्या-त्या सणांचं महत्त्व आणि उत्साह द्विगुणीत करतात. आरती म्हणताना सर्वानी त्यातील अर्थ समजून घेऊन ती मनोभावे म्हटली, तर ती देवापर्यंत पोहोचते असा मानवी समज आहे. प्रसंगी टाळ, चिपळ्या, पेटी, तबला ह्यांच्या सोबतीने आरतीचा नाद वेगळाच असतो. खरंतर आर्ततेने देवांची स्तुती करण्यासाठी केलेलं गायन म्हणजे आरती.
पारंपरिक आरती म्हणण्याचा आपल्या प्रत्येकाकडे प्रघात आहेच. कुठल्याही देवतेची पारंपरिक आरती म्हणतांना वातावरणात जी ऊर्जा जाणवते ती शब्दांत व्यक्त होणारी नाहीच. काही क्षण हे अनुभूती घेण्याचे असतात आणि ते तसेच घ्यावे. अशा सण उत्सवाच्या काळात आरतीचा नाद घराघरातून दुमदुमत असतो. हार,फुलं,तुळशी,बेल,प्रसाद आणि मंद तेवत राहणारी समई,शेजारी राळ व धूप ह्याने आपल्या आजूबाजूचं वातावरण चैतन्याने भारून जाते. मग आरती सुरू होते आणि ही आरती अगदी तल्लीनतेनं, श्रद्धेनं,भक्तिभावानं म्हटली की ब्रह्मानंदी टाळी लागते. आरती हा शब्द संस्कृतमधील आराभिक,आर्तिका अशा शब्दांवरून आला आहे. काही ठिकाणी आरतीला आर्तिक्य,महानिरांजन अशीही नावं आहेत, पण सर्वसामान्यपणे आरती हेच नाव जास्त प्रचलित आहे. आरती म्हणजे प्रज्वलित तुपाचे निरांजन,पणती किंवा दिवा ताम्हणात ठेवून ओवाळणं म्हणजे आरती.
आरतीद्वारे भक्त देवाची प्रार्थना करतो की, देवा माझी सगळी संकटं, अडचणी दूर करून माझ्यासह माझ्या कुटुंबीयांचं रक्षण कर, कल्याण कर, त्यांना ऐश्वर्य व सद्बुद्धी दे कारण संकटं, अडचणी,दु:ख हे सगळे क्लेश भक्तालाच असतात. अनेकदा आरती करतांना ज्या देवतेची त्यात स्तुती केली असते तिचे रूपच साक्षात डोळ्यांसमोर येते. आरतीचे वेगळेपण अद्भुत असेच आहे. अशीच श्रीरामाची पारंपरिक आरती आज श्रीरामनवमी च्या निमित्ताने ह्या माध्यमातून मांडताना छान वाटतं आहे. अमर दादाच्या आवाजातील ही आरती आपल्याला नक्की प्रसन्नता देईल हा विश्वास वाटतो. मला ही आरती फार आवडते. आज सकाळी अमर दादाशी बोलणे झाले आणि त्याने ही लगेच ही आरती पाठवली.
विष्णुदास महाराजांनी मर्यादा पुरुषोत्तम प्रभू श्रीरामाचे जे वर्णन केले आहे ते शब्दशः प्रत्यक्ष रामरायाचे दर्शन व्हावे असेच आहे. संध्याकाळी ७ वाजता आरतीची वेळ ही अनेक देवळात पाळली जाते. हीच सायं वेळ साधत चला आपल्या जागेवरूनच आर्ततेने ह्या आरतीचे गायन करूया. आरती म्हणतांना प्रत्येकाला काही अनुभव नकळतपणे येत असतो म्हणून हे लिहिण्याचे प्रयोजन आहे. तर अशी ही आरती,
श्रीराम जयराम जय जय राम ।
भारति ओवाळू पाहूं सुंदर मेघश्याम ।।धृ।।
त्रिभुवमंडित माळ गळा ।
आरति ओवाळू पाहूं ब्रह्मपुतळा ॥१॥
ठकाराचे ठाण वारी धनुष्य बाण ।
मारुति सन्मुख उभा कर जोडून ॥२॥
भरत शत्रुघ्न दोघे चामर ढाळिती।
स्वर्गाहूनि देव पुष्पवृष्टि करीती ॥३॥
रत्नजडित हार वर्णू काय मुकुटी ।
आरती ओवाळू चौदा भुवनांच्या कोटी ॥४॥
विष्णुदास नामा म्हणे मागतो तूते।
आरती ओवाळू पाहूं सीतापतीते ॥५॥
✍️ सर्वेश फडणवीस
#ramnavmi21 #Day9 #रामो_विग्रहवान्_धर्मः
