◆ नमो नारदाय हरिरूपाय !

आज वैशाख कृष्ण प्रतिपदा, देवर्षी श्रीनारदांची जयंती. देवर्षी नारद म्हणजे हरिभक्तीचा, गुह्यज्ञानाचा, विलक्षण प्रतिभेचा प्रसन्न आविष्कार आहेत. पुराणांव्यतिरिक्त त्यांच्या इतके परमज्ञानी, समयसूचक, हजरजबाबी, अलौकिक दूरदृष्टीचे आणि अपरंपार प्रेमभक्तीने अंतर्बाह्य दुसरे व्यक्तिमत्व शोधून सापडणार नाही. 

भगवद्गभक्तीचा प्रचार प्रसार त्रिभुवनात करणारे महर्षी नारद ज्ञानी होते तसेच राजनिती, धर्मशास्त्र, वेदपुराण, व्यवहारज्ञान यात निपूण होते. देवर्षी नारद उत्तम मार्गदर्शक आणि वक्ता म्हणून आजही प्रसिद्ध आहे. कीर्तनाच्या माध्यमातून त्यांनी भक्तीचा प्रचार आणि प्रसार केला. त्रिखंडात त्यांची सर्वदूर कीर्ती होती. 

देवर्षी नारदांची भूमिका समाजाचे हितरक्षक म्हणून देखील अत्यंत महत्वाची आहे. सर्वगुणसंपन्न देवर्षी नारद हे त्रिभुवनतारक होते. आपल्या मुक्त संचाराने त्यांनी त्रिभुवनातील अनेक समस्या सोडविल्या आणि जनसंवादाचे पुण्यकार्य केले. त्यांच्या प्रत्येक शब्दावर सर्वांचा विश्वास होता, त्यांची संवादशैली भिन्न होती. मुखातून वाईट शब्द न काढता समस्या सांगणे आणि प्रसंगी त्या समस्येच्या निराकरणात मदत करणे यासाठी ते प्रसिद्ध होते. प्रत्यक्ष ब्रम्हदेवाचे पुत्र असलेले देवर्षी नारदांनी गृहस्थाश्रम नाकारला म्हणून पित्याच्या शापाला सामोरी गेले. त्यांच्या संयमी वृत्तीचा परिचय त्यांच्या चरित्रात होतो, आपल्या शब्दावर कायम राहणारे नारदमुनी म्हणूनच तिन्ही लोकात ते वंदनीय होते. देवत्व आणि ऋषीत्व यांचा संगम नारदमुनींच्या व्यक्तिमत्वात होता म्हणून त्यांना 'देवर्षी' उपाधी प्राप्त झाली. देवांसह सामान्य माणसाचा देखील नारदवाणीवर विश्वास होता. 

त्रिखंडातील माहिती संकलित करून ती योग्य पद्धतीने आणि योग्य शब्दात मांडणे तसेच संवाद साधण्याचे काम नारदांनी अत्यंत प्रयत्नपूर्वक केले. या कामासाठी ते त्रिखंडात आद्य पत्रकार म्हणून गौरविल्या गेले कारण तेव्हाही संवाद हे प्रभावी माध्यम होते आणि आजही याच माध्यमातून समाजात बदल घडुन येत आहेत. संवाद कौशल्य असेल पण बातमीत सत्यता नसेल तर अशा बातमीने समाज एकसंध राहत नाही. आपल्या जवळील माहितीची पूर्ण खात्री केल्याविना त्याला प्रसिद्धी न देणे सर्वोत्तम आहे. देवर्षी नारदांनी संवाद जगतात काम करणाऱ्या  प्रत्येक व्यक्तीसाठी त्यांच्या अनुभवांचा ठेवा ठेवलेला आहे, त्यासाठी या क्षेत्रातील प्रत्येकाने त्यांच्या चरित्राचा अभ्यास करणे आवश्यक आहे.

काळानुसार अनेक बदल होत आहेत. आज उपग्रहाच्या माध्यमातून माहिती त्याक्षणी लगेच मिळते. पण आजच्या काळाच्या या टप्प्यावर ज्यांनी याचा पाया रचला त्यांच्याप्रती आपली समर्पण भावना व्यक्त करणे हे आपले आद्य कर्तव्य आहे आणि या कर्तव्याचे पालन करणे ही आपली सामाजिक जबाबदारी आहे. आज नारद जयंतीच्या मुहूर्तावर सकारात्मक विचारांना पोहोचवण्यासाठी कटिबद्ध असायला हवे हाच संकल्प करत ज्यांनी जगालाही आनंदित केले त्यांना त्रिवार वंदन आहे.

- सर्वेश फडणवीस