मीनल संपत अर्थात मीनल रोहित आज हे नाव इसरोमध्ये अत्यंत आदराने घेतले जाते. भारताची मंगळ मोहीम आजपर्यंत देशातील सर्वात महत्त्वाकांक्षी अंतराळ प्रकल्पांपैकी एक होती. ही मोहीम यशस्वी करण्यात अनेक वैज्ञानिकांचा हातभार लागला आणि यातील अग्रक्रमाने नाव घेता येईल अशा आजच्या विज्ञानवादिनी वैज्ञानिक मीनल संपत आहेत. मीनल संपत सिस्टीम इंजिनीयर आहेतच पण खिडकी नसलेल्या खोलीत सलग १८ तास काम करत ही मोहीम त्यांनी पूर्णत्वास नेली आहे. मंगळ मोहिमेच्या वेळी दोन वर्षे त्यांनी सुट्टी घेण्याचेही टाळले.
मीनल संपत यांचा जन्म गुजरातमधील राजकोट येथे सर्वसामान्य कुटुंबात झाला. लहानपणी त्यांचे डॉक्टर होण्याचे स्वप्न होते, पण टीव्हीवरील एका स्पेस कार्यक्रमाने आठव्या वर्गात असतांना त्यांचा विचार बदलला आणि त्यानंतर त्यांनी अंतराळ क्षेत्रात कार्य करण्याचे निश्चित केले आणि त्या स्वप्नांचा पाठलाग केला. लहानपणापासून हुशार असलेल्या मीनल संपत यांनी १९९९ साली गुजरात युनिव्हर्सिटीच्या अहमदाबाद येथील निरमा इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड सायन्समधून इलेक्ट्रॉनिक्स आणि कम्युनिकेशन इंजिनीअरिंगमध्ये सुवर्णपदक प्राप्त केले आणि त्यानंतर त्यांनी मागे वळून बघितले नाही.
मीनल संपत यांनी आपल्याला कारकिर्दीला इस्रोमध्ये सुरुवात केली. सुरुवातीला त्यांनी सॅटकॉम इंजिनियर म्हणून काम केले. त्यानंतर स्पेस अप्लिकेशन सेंटरमध्ये त्यांची बदली करण्यात अली. त्यांनी स्पेस अप्लिकेशन सेंटरमधून मार्स ऑर्बिटर मिशन पेलोड विकसित आणि वितरित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. मंगळ मोहिमेवर काम करणाऱ्या ५०० शास्त्रज्ञ व अभियंत्यांपैकी त्या एक होत्या आणि मिशनसाठी सिस्टम इंजिनीअर म्हणून, त्यांनी ऑर्बिटर वाहून नेत असलेले सेन्सर्स एकत्रित करण्यात आणि चाचणी करण्यात मदत केली. मिथेन सेन्सर (एमएसएम), लायमन - अल्फा फोटोमीटर (एलएपी), थर्मल इन्फ्रारेड इमेजिंग स्पेक्ट्रोमीटर (टीआयएस), आणि मार्स कलर कॅमेरा (एमसीसी) चे घटक समाविष्ट करण्यात त्यांचा हातखंडा आहे. त्यांची कामाप्रति असलेली जिद्द म्हणजे त्यांनी या काळात दोन वर्षे कोणतीही सुटी घेणे टाळले. यासाठी त्यांच्या जिद्दीला प्रणाम आहे.
मीनल संपत यांना २००७ मध्ये इसरोकडून त्यांच्या टेलिमेडिसिन कार्यक्रमातील योगदानासाठी 'यंग सायंटिस्ट मेरिट' पुरस्कार आणि २०१३ मध्ये INSAT 3D हवामानशास्त्रीय पेलोड्सवरील कामासाठी 'इसरो टीम एक्सलन्स' अवॉर्ड पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे. मंगळ मोहिमेत असतांना त्यांच्या कामाबद्दल आणि एकूणच प्रकल्पाबाबत, तत्कालीन पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनी त्यांच्या एका भाषणात मीनल संपत आणि टीमचे दिलेल्या वेळेच्या मर्यादेसह मिशन पूर्ण केल्याबद्दल त्यांच्या कामाचे कौतुक केले होते.
मीनल संपत यांनी चांद्रयान २ सारख्या प्रकल्पांसाठी मुख्य अभियंता आणि प्रकल्प व्यवस्थापक म्हणूनही काम केले आहे. सध्या त्यांच्याकडे उपप्रकल्प संचालक म्हणून जबाबदारी आहे. नॅशनल स्पेस एजन्सीच्या प्रमुखपदी पहिल्या महिला संचालक होण्याचे त्यांचे ध्येय आहे. मीनल संपत यांचे हे स्वप्न नक्की पूर्णत्वास जाईल हा विश्वासच आहे. त्यांच्या भावी वाटचालीस मनापासून शुभेच्छा आहे.
सर्वेश फडणवीस
#विज्ञानवादिनी #लेखमाला #नवरात्र #माळपाचवी
No comments:
Post a Comment