कर्तृत्वशालिनी - फ्लाईंग कॅडेट अवनी चतुर्वेदी, भावना कांथ आणि मोहना सिंग

आपण नेहमीच म्हणत आलोय की स्त्रिया या पुरूषांपेक्षा कुठल्याही प्रकारे कमी नाहीत. त्यांनी स्वत:च्या कर्तृत्वाने हे सिद्धही करून दाखवलंय. २१ व्या शतकात महिला पुरुषांच्या बरोबरीने सर्वच क्षेत्रात आपला ठसा उमटवत असताना लढाऊ विमान एकटीने चालवत फ्लाईंग कॅडेट अवनी चतुर्वेदी, भावना कांथ आणि मोहना सिंग यांनी एक नवीन आदर्श प्रस्थापित केला आहे. फ्लाईंग कॅडेट अवनी चतुर्वेदी,भावना कांथ आणि मोहना सिंग या तिघींची भारताच्या इतिहासात नोंद झाली आहे. या तिघींची भारताच्या पहिल्या 'फायटर पायलट' म्हणजेच 'लढाऊ वैमानिक' महिला म्हणून निवड झाली आहे. नुकतेच राष्ट्रपतींच्या हस्ते "नारी शक्ती सन्मानाने"त्यांना गौरविण्यात आले आहे. 

पक्षांप्रमाणे आकाशात भरारी घेणं हे अवनी चतुर्वेदीचं वेड होतं आणि लहानपणापासून तिने बघितलेलं स्वप्न पूर्ण झालं आहे. आपल्या पुरुष सहकाऱ्यांसोबत हकिमपेठ मध्ये असलेल्या इंडियन एअर फोर्सच्या बेसमध्ये या तिघींनी ट्रेनिंग घेतले आहे. ज्या पद्धतीचे ट्रेनिंग पुरुष पायलट याना दिली जाते तेच ट्रेनिंग मिळाले आहे. केवळ महिला आहोत, म्हणून कोणतीही सूट दिली गेली नाही आणि आपल्या सरंक्षण दलाचे हे वेगळेपण कायमच आवडून जाते. 

 अवनी चतुर्वेदी ही दिल्लीची २७ वर्षीय नौदल अधिकारी लढाऊ विमान एकटीने चालवणारी पहिली महिला लढाऊ विमान पायलट ठरली आहे. "मिग-२१ बायसन" नावाचे लढाऊ विमान अवनीने गुजरातमधील जामनगर भारतीय वायूसेनेच्या तळावरून चालवले आहे. अवनी चतुर्वेदी सोबतच भावना कांथ आणि मोहना सिंग यांची जून २०१६ मध्ये लढाऊ विमानाच्या नौदल अधिकारी म्हणून नेमणूक करण्यात आली होती. सगळ्यानी आपले एकेरी लढाऊ विमान उड्डाण केले आहे. 

पहिल्या विमान उड्डाणासाठी या प्रत्येकीला हवाई दलाकडून प्रशिक्षण देण्यात आले तसेच हवाई दलातील प्रशिक्षकांसह दोन आसनी जेट विमानामध्ये प्रशिक्षित करण्यात आले आहे. लढाऊ विमान उड्डाणाचे मुलभूत प्रशिक्षण घेतल्यानंतर हकिमपेठ येथे किरण लढाऊ जेट्सवरदेखील सहा महिन्यांचे प्रशिक्षण घेतले आहे. त्यानंतर बिदर वायूदल येथे हॉक एडव्हान्स ट्रेनर जेट्सवरही एका वर्षाचे प्रशिक्षण घेतले आहे.

 शत्रूच्या सीमेत विमान कोसळले आणि युद्धबंदी म्हणून पकडल्या गेल्या तरी त्या डगमगणार नाहीत. पुरुष लढाऊ वैमानिकांच्या युद्धकाळातील हिमतीचे कौतुक होते, हे कौतुक आपल्याही वाट्याला येणार याची त्यांना खात्री आहे, कारण त्यांनीही खडतर प्रशिक्षण पूर्ण केले आहे. त्यांच्याही मनात तीच जिद्द आणि तोच लढाऊ बाणा आहे. नुकताच त्यांनी प्रवेश घेतला असल्याने त्या या क्षेत्रात आजही कार्यरत आहेत. 

बिहारच्या भावना कांत, राजस्थान च्या मोहना सिंग आणि मध्य प्रदेशच्या अवनी चतुर्वेदी या तिघी तरुण-उमद्या महिला वैमानिक हवाई दलाच्या फायटर स्क्वॉड्रनमध्ये तैनात आहे. मोहना सिंग यांना हवाई दलाची पार्श्वभूमी आहे. त्यांचे वडील आणि आजोबा दोघेही वायुसेनेत वैमानिक होते. ते युद्धसामग्रीवाहक विमानांचे वैमानिक होते. आज तिसऱ्या पिढीच्या मोहना यांनी एक पाऊल पुढे टाकत लढाऊ विमानांची जॉयस्टिक हाती घेतली आहे आणि त्याबद्दल ती कौतुकास पात्र आहे. 

विद्यमान पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि दिवंगत संरक्षण मंत्री मनोहर पर्रिकर यांनी महिलांसाठी 'फायटर एअरक्राफ्ट' ची संधी महिलांना उपलब्ध करून दिली आहे. फ्लाईंग कॅडेट अवनी चतुर्वेदी, भावना कांथ आणि मोहाना सिंग यांनी या सुवर्ण संधीचे सोने केले. त्यांच्या भावी वाटचालीस मनापासून सदिच्छा आहे. 

✍️ सर्वेश फडणवीस 

#कर्तृत्वशालिनी #नवरात्र #लेख६