कर्तृत्वशालिनी - कॅप्टन रुची शर्मा (निवृत्त)

भारतीय लष्करात महिला स्वयंस्फूर्तीने प्रवेश घेण्यास उत्सुक आहेत. त्याने सैन्यदलाची शक्ती नक्कीच वाढते आहे. प्रतिकूल परिस्थितीवर मात करत महिलांनी स्वतःच्या संपूर्ण समर्पण आणि कौशल्याने अनेकांची मने जिंकून घेतली आहे पण आलेल्या  संधीचे सोनं करण्याची ताकद त्यांच्यात आहे असं वाटतं. काही वर्षांपूर्वी परिस्थिती वेगळी होती,लष्करात महिलांची संख्या कमी होती त्यातही जिद्द आणि चिकाटीने त्यांनी परिस्थितीवर मात केली आणि स्वतःच्या कर्तृत्वाने यशस्वी कारकीर्द पूर्ण केली. आज ज्यांच्याबद्दल जाणून घेणार आहोंत त्या भारतीय लष्कराच्या पहिल्या महिला पॅराट्रूपर कॅप्टन रुची शर्मा आहे. 

कॅप्टन(निवृत्त) रुची शर्मा. खरंतर कॅप्टन रुची शर्मा यांचा प्रवास १९९६ मध्ये सुरु झाला जेव्हा त्यांची भारतीय सैन्य दलात निवड झाली. आर्मी ऑर्डनन्स कॉर्प्समध्ये कमिशन मिळाल्याने त्या देशातील पहिल्या महिला ऑपरेशनल पॅराट्रूपर बनल्या आहे. ऑपरेशनल पॅराट्रूपर एक लष्करी पॅराशूटिस्ट आहे ज्यांना पॅराशूट घातलेल्या विमानातून उडी मारण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. आकाशात विशिष्ट अंतरावरून पॅराशूटच्या साह्याने उडी मारण्याचे कार्य पॅराट्रूपर करतात म्हणजेच ते एखाद्या विशिष्ट ठिकाणी उतरतात. पॅराट्रूपर यांचा सहसा युद्धांदरम्यान सरप्राईज हल्ल्यांमध्ये विशेष सहभाग असतो. 

कॅप्टन रुची शर्मा सशस्त्र दलातील कुटुंबातून आल्या आहे.त्यांचे वडील भारतीय लष्करात अधिकारी होते त्यामुळे शिस्तीचे वातावरण घरात होते. देशासाठी काही तरी करण्याचे बाळकडू त्यांना लहानपणापासून मिळाले. महिलांना फक्त डॉक्टर आणि परिचारिका म्हणून सैन्यात कमिशन मिळू शकते हे त्या जाणून होत्या पण त्यांना पॅराट्रूपर म्हणून कार्य करायचे होते.पुढे कमिशन मिळाल्यापर्यंत,भारतीय सैन्यात इतर सेवांमध्ये त्यांचा सहभाग होता आणि त्यावेळी प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषेवर, जिथे सर्व कारवाई होत असे, तिथे त्या आघाडीवर होत्या परंतु महिलांना लढाऊ भूमिका घेण्याची परवानगी नव्हती. परंतु आता बरेच बदल झाले आहे. स्वप्नवत वाटावे अशीच त्यांची वाटचाल आहे. कॅ.रुची शर्मा यांना नेहमीच असे वाटत होते की पॅराट्रूपर्सची स्वतःची एक आभा असते आणि त्यामुळे त्यांनी लीगमध्ये प्रवेश करण्याचे स्वप्न पाहिले आणि त्या स्वप्नांचा पाठलाग करत प्रशिक्षण पूर्ण करत त्यांची ऑपरेशनल पॅराट्रूपर म्हणून पुढे निवड झाली.

ऑपरेशनल पॅराट्रूपर होण्याच्या आव्हानांबद्दल रुची शर्मा म्हणतात की, ऑपरेशनल जवानांना अनेकदा शत्रूच्या रेषेच्या पलीकडे सोडले जाते आणि त्यांना आत्मनिर्भरता आणि इतर पैलूंवर प्रशिक्षण दिले जाते कारण त्यांना तासनतास चालावे लागते. निश्चित पोहोचण्याचे ठिकाण माहिती नसते, अतिशय खडतर प्रशिक्षणाला सामोरं जावं लागतं आणि त्यातून ऑपरेशनल पॅराट्रूपरची निवड होते. सुरुवातीला त्यांना वाटले की हे कठीण काम आहे. पण यामुळे त्यांना सर्वोत्तम काम करण्यास प्रेरणा मिळाली. प्रशिक्षणादरम्यान पाठीवर १० किलो भार घेऊन ४० किमी धावावे लागले. शारीरिक श्रमाची पराकाष्ठा न करता प्रशिक्षण पूर्ण झाले. कॅप्टन रुची शर्मा यांची पहिली उडी १९९७ मध्ये होती आणि त्यांनतर २००३ मध्ये वैयक्तिक कारणांमुळे त्यांनी निवृत्ती स्वीकारली. 

कॅप्टन रुची शर्मा यांनी निवृत्तीनंतर अनेक महिलांना आपल्या देशाची सेवा करण्यास प्रवृत्त केले आहे आणि सैन्यातून निवृत्त झाल्यानंतर त्यांनी लष्करी शाळेत प्राचार्य म्हणून काही काळ सेवा दिली आहे. तरुणांना सैन्यदलात भरती होण्यासाठी मार्गदर्शक म्हणून त्या सदैव तयार असतात. भारताच्या राष्ट्रपतींकडून कॅप्टन रुची शर्मा याना गौरविण्यात आले आहे. त्या तरुणांना सांगतात,जेव्हा तुमच्याकडे राष्ट्रासाठी काहीतरी करण्याची तीव्र भावना असते, तेव्हा ऑलिव्ह ग्रीन युनिफॉर्म मध्ये आणि देशाची सेवा करणे यापेक्षा अधिक योग्य काहीही असू शकत नाही. कॅप्टन रुची शर्मा यांच्या भावी वाटचालीस सदिच्छा आहे. 

✍️ सर्वेश फडणवीस 

#कर्तृत्वशालिनी #नवरात्र #लेख४